Problemy związane z rogowaceniem naskórka
Rogowacenie jest naturalnym procesem, który – pod warunkiem, że nie przebiega zbyt intensywnie – przyczynia się do odnawiania naskórka, a jednocześnie wpływa na zwiększenie odporności podeszwowej części stóp na uszkodzenia mechaniczne. Z wielu powodów jednak może dochodzić do nadmiernego rogowacenie, a wtedy konieczna jest wizyta u podologa.
Rogowacenie – naturalny mechanizm obronny
Rogowacenie pełni dwojaką funkcję fizjologiczną. Po pierwsze jest to proces prowadzący do wytworzenia twardszej, choć niezbyt grubej warstwy ochronnej na spodniej stronie stóp. Jest ona potrzebna, ponieważ stanowi swoistą barierę oraz zapobiega powstawaniu uszkodzeń mechanicznych, czyli otarć i drobnych skaleczeń. Samo rogowacenie jest też naturalną częścią cyklu życiowego komórek naskórka. Rogowacieją one, kiedy przesuwają się bliżej powierzchni, aby w końcu odpaść i pozostawić na wierzchu nowsze, mniej „zużyte” komórki.
Rogowacenie jest więc niezbędne, jeśli skóra ma pozostać zdrowa i ma zachować atrakcyjny wygląd. Kiedy jednak proces rogowacenia jest zaburzony i odbywa się zbyt intensywnie, mogą pojawić się poważne problemy.
Przyczyny nadmiernego rogowacenia
Do nadmiernego rogowacenia naskórka na stopach dochodzi najczęściej wskutek nieprzestrzegania zasad higieny. Te zresztą nie są specjalnie skomplikowane. Wystarczy właściwie pielęgnować skórę i zwracać większą uwagę na to, w jaki sposób obciąża się stopy. W praktyce coraz częściej podolodzy alarmują, że zdecydowana większość osób nie dba o stopy we właściwy sposób. W związku z tym na przyspieszone rogowacenie mają dziś wpływ szczególnie błędne decyzje:
- odwodnienie prowadzące do szybszego starzenia się komórek naskórka i szybszej produkcji warstwy rogowej;
- noszenie niewłaściwie wyprofilowanego obuwia, a także butów i skarpet z tkanin, które nie odprowadzają należycie wilgoci;
- zaniedbanie podstawowej higieny, a więc codziennego obmycia stóp;
- nieużywanie żadnych preparatów pielęgnacyjnych oraz ochronnych, co przekłada się na dłuższy kontakt skóry z większą ilością potu i zawartych w nim przesuszających związków chemicznych.
Bazowe tempo rogowacenie jest regulowane przez czynniki genetyczne, a także modyfikowane przez zmienne środowiskowe, na przykład dzienną aktywność i sposób oraz technikę jej wykonywania, natomiast zwykle samo to nie wystarcza, aby zaobserwować poważniejsze zmiany w budowie skóry.
Badanie podologiczne w przypadku nadmiernego rogowacenia
Samo rogowacenie, jak nadmieniono, nie jest problemem, o ile tylko nie postępuje zbyt szybko. Bezwzględne określenie, jakie tempo jest akceptowalne, a jakie należy uznać za zbyt duże, jest jednak niemożliwe. Szacuje to zawsze podolog – jedynym wskaźnikiem pozwalającym niezawodnie stwierdzić, że naskórek rogowaciej zbyt szybko, jest obecność na spodniej stronie stóp widocznych śladów procesu intensywnego rogowacenia. Nie chodzi tu o modzele czy odciski, które są zmianami lokalnymi, ale o zmiany obejmujące większą powierzchnię.
Choć zasadniczo podolog swoje wnioski opiera na obserwacji gołym okiem, może także w uzasadnionych przypadkach użyć specjalnych narzędzi pozwalających na analizę komputerową chodu. To pozwala oddzielić zmiany o charakterze ogólnym i wynikające z zaniedbania, od zmian o charakterze lokalnym i wywołanych czynnikami, na które nie ma się podobnego wpływu.
Jak usuwa się zrogowacenie naskórka?
Decyzję o zastosowaniu konkretnych rozwiązań zawsze podejmuje podolog na podstawie swojej wiedzy i doświadczenia. Zasadniczo jednak ma tu do wyboru kilka opcji:
- oczyszczanie mechaniczne, polegające na usunięciu warstwy rogowej naskórka przez ścieranie odpowiednimi narzędziami, dobranymi w sposób właściwy do grubości i lokalizacji zmian rogowych;
- biologicznie, przez nałożenie kremów z dodatkami enzymów, które przyspieszają rozpad warstwy rogowej i pojedynczych je komórek, a także lekko pobudzają komórki żywe do przyjęcia właściwego tempa rozwojowego;
- za pomocą maści złuszczających, których składniki aktywne odpowiedzialne są na przykład za przesuszenie warstwy rogowej. Ta i tak jest już dość sucha, natomiast dalsze jej odwodnienie na przykład działaniem kwasem salicylowym, powoduje obkurczenie części obumarłych tkanek i ich odpadnięcie.
Oczyszczanie mechaniczne jest zwykle pierwszym etapem leczenia. Daje natychmiastowy efekt, jednak może być zastosowane tylko w niektórych miejscach i tylko przy niektórych zmianach. Czynniki chemiczne stosowane są rzadziej, czas potrzebny na ich działanie jest wyraźnie dłuższy, sam zabieg ich nałożenia trzeba powtórzyć kilka razy, ale za to proces jest o tyle bezpieczny, że nie niesie ryzyka uszkodzenia warstwy żywych komórek.