Podologia kosmetyczna w przebiegu cukrzycy
Cukrzyca jest groźną dla zdrowia chorobą, której przyczyną najczęściej jest niedobór insuliny. Poza ogólnoustrojowymi zaburzeniami o różnym nasileniu, w przebiegu cukrzycy często dochodzi też do chorób skóry i jej przydatków. Najczęściej obserwuje się je na kończynach dolnych.
Przyczyny zmian skórnych
Cukrzyca wiążąca się z zaburzeniami procesu odżywiania komórek wpływa na ich pracę. Najwrażliwsze na zmiany związane ze zbyt niskim stężeniem glukozy są komórki nerwowe. Ich dysfunkcja zaburza odbieranie bodźców. Właśnie to jest bezpośrednią przyczyną wielu zmian w obrębie skóry i jej przydatków na stopach. Bez prawidłowej sygnalizacji nerwowej każde uszkodzenie tkanek może prowadzić do poważnych powikłań, z których najpoważniejszym jest stopa cukrzycowa. Zanim jednak dojdzie do rozwoju zakażenia, bardzo często pojawiają się zniekształcenia skóry i paznokci. Spowodowane są one albo drobnymi rankami, które – z powodu upośledzenia pracy układu nerwowego – nie goją się właściwie, albo bezpośrednio zmianami w obrębie komórek, co może wynikać z ich niedożywienia.
Na jakie zmiany cierpią cukrzycy?
Na Akademii Medycznej we Wrocławiu przeprowadzono kilka lat temu badania, mające określić, jakie zmiany skóry i jej przydatków pojawiają się u cukrzyków. Choć sama praca pod względem technicznym nie jest wolna od wad, to jednak częstość występowania poszczególnych wad została tam zmierzona w sposób całkowicie prawidłowy. Najczęstszym zaburzeniem, które można sklasyfikować jako kosmetyczne, są modzele. Ich występowanie potwierdzono u przeszło 35% badanych. Mniej więcej o jednego na czterech badanych pojawiają się widoczne zniekształcenia stopy, które w wielu przypadkach obejmują również tkankę skórną.
Kosmetyczna koncepcja modzeli
Modzele są traktowane jako wada kosmetyczna i nie poddaje się pacjenta z ich powodu leczeniu, natomiast zaleca się wykonanie zabiegów kosmetycznych. Zgodnie z powszechnie przyjętą definicją, modzele są zmianami miejscowymi, powstającymi w miejscu zwiększonego i powtarzającego się nacisku. Taka lokalizacja w zdecydowanej większości przypadków wynika z noszenia niedopasowanego obuwia lub towarzyszących cukrzycy wad wrodzonych, na przykład płaskostopia. W przypadku cukrzyków problemem jest fakt, że modzele powstają zdecydowanie łatwiej, łatwiej także pękają. Temu właśnie ma zapobiegać kosmetyczne obrobienie tego rodzaju zmian.
Budowa modzeli i konsekwencja pęknięcia
Modzel jest zbudowany ze zrogowaciałego naskórka, który nie złuszcza się w sposób prawidłowy. Jego wybudowanie jest reakcją obronną organizmu – aby uniknąć uszkodzenia delikatnej skóry po podeszwowej stronie stopy, komórki zaczynają dzielić się szybciej i wytwarzać grubszy naskórek. Jeśli proces ten jest nadmiernie nasilony, to martwe komórki nie są usuwane i powstaje gruba struktura. Ponieważ jest to tkanka martwa, pozostaje bardzo nieelastyczna, co może prowadzić do pęknięcia na całej grubości. Wówczas – jako że pęknięcie dochodzi do żywej i bardzo silnie unerwionej tkanki – pojawia się ból. To największy problem w przypadku osób niemających cukrzycy.
Diabetycy mają zaburzone przewodzenie nerwowe. Oznacza to, że ból może być u nich słabszy, informacja o przerwaniu ciągłości tkanek nie będzie też przetwarzana przez ośrodkowy układ nerwowy, co może opóźnić proces gojenia. W tym czasie otwarta rana – mimo że stosunkowo niewielka – będzie podatna na zakażenie. Jeśli nie zostanie ono usunięte, pozornie niegroźne pęknięcie modzeli może stać się punktem, od którego rozpocznie się proces wykształcania stopy cukrzycowej.
Dlaczego modzele należy usuwać?
W przypadku cukrzyków sprawa jest oczywista: mimo że modzele w normalnych warunkach można zbagatelizować, można nawet zlekceważyć ich pęknięcie (aczkolwiek silny ból raczej to utrudni), to należy robić wszystko, aby nie dopuścić do ich pęknięcia. Usunięcie modzeli jest zaś tym łatwiejsze, im mniejszą grubość ma nagromadzony naskórek. We wczesnych stadiach powstawania modzeli wystarcza seria maksymalnie trzech zabiegów złuszczających. Jeśli modzele wybudują się większe, wówczas sesje trzeba powtarzać wiele razy.
Modzele u cukrzyków występują częściej niż w populacji ogólnej, niosą też ze sobą realne zagrożenie. U osób zdrowych ich pęknięcie może doprowadzić najwyżej do dyskomfortu, natomiast u diabetyków pęknięcie modzeli może być pierwotną przyczyną posoczniczy, czyli sepsy – uogólnionego zakażenia prowadzącego do zgonu. Zapobiec temu można łatwo – wystarczy regularnie opracowywać skórę stóp, aby kontrolować rozwój modzeli.